Tomasz Michniewicz "Chwilowa anomalia. O chorobach współistniejących naszego świata" - Recenzja

 

Liczby, liczby, liczby. Wszechobecne alerty. Ciągłe przyklejenie do ekranów telewizora, komputera, komórki. Narastające napięcie i paraliżujący strach. Upiorna cisza wiecznie tryskających życiem miast. Puste półki w sklepach, brak papieru toaletowego, mydła, ryżu i kaszy. Horrendalne ceny maseczek, żeli antybakteryjnych i rękawiczek jednorazowych. Ludzie z nieufnością patrzący na siebie. Skąd znamy ten obraz. 

"Gdziekolwiek w sieci pojawia się informacja o chorobie, pod nią natychmiast wykwit opinii, że to wszystko wielka ściema. Mnóstwo ludzi wierzy w jakieś makiaweliczne oszustwo, fałszerstwo danych, spisek producentów szczepionek, owczy pęd przywódców, masowe zidiocenie i naiwność ogłupiałych ludzi. Oni jedni świadomi, mądrzy, wiedzący. "Wirusa nie ma". Stoją przed masą dowodów, na wyciągnięcie ręki mają obrazy z całego świata, mogą się przejść do dowolnego szpitala jednoimiennego lub DPS-u, zobaczyć na własne oczy, jak to wygląda, mają tabele zgonów, krzywe śmiertelności, tysiące wyników badań i ocen epidemiologów, w końcu własne doświadczenie, bo przecież sami przez to wszystko przed chwilą przeszli - i nadal nie wierzą. Stoją przed ścianą dowodów, a i tak wiedzą lepiej. 

Żyjemy w świecie urojeń." - s. 338

Towarzysząca nam od marca ubiegłego roku niespokojność zmieniała swoje źródło już wielokrotnie. Oddalone od nas o ponad sześć i pół tysiąca kilometrów Chiny nie tworzyły poczucia realnego zagrożenia. Coś stało się w Azji, jak już wielokrotnie bywało w historii. Nie ma się czym przejmować. Tomek Michniewicz pisze o przespanym czasie, gdy jeszcze można było zażegnać tragedię, która dotknęła cały nasz świat. Wspomina uciszanie lekarzy, niepodawanie do wiadomości informacji o pogarszającej się sytuacji. Obnaża system awansu, który doprowadził do śmierci milionów ludzi. Sytuacji, której można było uniknąć dzięki szybkim i stanowczym decyzjom. 

Pandemia w pigułce

Rozmawia z szeregiem wykładowców, naukowców i ekspertów o różnych aspektach pandemii. Masowym szoku i panice, jaka wybuchła ogałacając półki, prowadząc do sklepowych awantur, warczenia na siebie, bo przecież drugi człowiek to potencjalne zagrożenie. Zachowaniu stadnym wyłączającym myślenie i prowadzącym do opłakanych skutków. Przywołuje obrazy trumien i niekończących się statystyk, którymi nieprzerwanie epatowały media, coraz bardziej zniechęcając odbiorców i męcząc ich niekończącym się alarmem "zagrożenie!". Podkreśla zaprzeczające sobie i pozbawione logiki decyzje, które zapadały w trakcie szybkich działań. Zwraca uwagę na brak wdrożenia istniejących procedur, ale i pewne właściwe, konieczne posunięcia, których dokonywano na bieżąco. Jednocześnie obnaża sprzeczne informacje, całkiem odmienne przekazy, pojawiające się w mediach. Przypomina toczące się wybory, które pomimo rosnących statystyk zachorowań i zgonów nie stanowiły żadnego zagrożenia. 

Rozmawia o roli mediów obecnie często ulegającym naciskom. Pokazuje szerszy kontekst odwołując się do miejsc, w których w ogóle zabroniono informowania społeczeństwa o sytuacji w kraju. Docieka, ile prawdy jest w teorii o rzekomym celowym rozpowszechnieniu wirusa przez Chiny. Zastanawia się nad kondycją nadwyrężonej lockdownem gospodarki, która stanęła przed nie lada wyzwaniem. Wraz z prof. Elżbietą Mączyńską analizuje zagrożenia systemu ekonomicznego i to na czym oparte są dzisiaj finanse. Stara się również przewidzieć, jaki wpływ mają na nasze dalsze życie działania polityków, którzy przemycają pewne zapisy w covidowych dokumentach i ustawach. Dyskutuje o kuszącej wizji władzy ograniczającej coraz bardziej swobody obywatelskie, a następnie pozostawiającej "chwilowy" stan rzeczy. Przypomina wraz z Dominiką Byczkowską o bezkarności niektórych polityków, braku dostępu do podstawowych informacji, szerzącej się manipulacji i propagandzie. 

I co dalej?

Spogląda w przyszłość już poza pandemiczny świat. Pyta o sztuczną inteligencję i jej rosnącą rolę w naszym życiu. Zastanawia się, czy scenariusz znany z serialu "Black Mirror" ma rację bytu i czy faktycznie może się zdarzyć, że maszyny zbuntują się i przejmą władzę nad ludźmi. Demaskuje nasze najgłębsze lęki i krótkowzroczność, rozprawiając z prof. dr hab. Maciejem Sadowskim na temat klimatu. Uzmysławia czytelnikom jak nieskorzy jesteśmy do zmian, które są konieczne i to jak najszybciej. Z tej rozmowy wyłania się więcej niż czarny scenariusz dla przyszłych pokoleń, które mogą być pozbawione nie luksusów, które znamy, ale dostępu do wody czy pożywienia. Uderza w ton, za który wyśmiewa się Gretę Thunberg. To jedna z najbardziej niepokojących rozmów w tej książce. Pokazuje również jak bardzo nie jesteśmy przygotowani na różne przeciwności losu. Z Piotrem Czuryłło zagłębia się w podstawy prepperingu. Pokazuje co i na jaki czas powinniśmy mieć zmagazynowane oraz jak w sytuacji zagrożenia musimy reagować według wypracowanego wcześniej i przećwiczonego planu. 

Wszystkie spotkania zawarte na kartach książki przeplatają się z opisem poszczególnych tygodni, gdy nasze życie zostało wywrócone do góry nogami. Boleśnie odsłaniają brak sił i stawianie czoła przeciwnościom. Pokazują jak często ulegamy teoriom spiskowym, których nawet całe góry faktów i opinii prawdziwych naukowców nie są w stanie obalić. Analogicznie do ruchu antyszczepionkowego wyrosłego na kłamstwach i manipulacji jednego człowieka, tak i podczas pandemii, dajemy się oszukać szarlatanom proponującym śmiertelne terapie, kosztowne placebo czy głoszącym wymyślone przez siebie teorie o światowym spisku w celu dorobienia się fortuny. 

Pandemia pokazuje jak mało w nas rozsądku w kryzysowych sytuacjach i jak zmienni jesteśmy. Przechodzimy od izolacji do pomocy, od zachowywania reżimu do kompletnego ignorowania podstawowych zasad higieny i braku troski o drugiego człowieka. I to boli najbardziej.

View this post on Instagram

A post shared by Ewelina Cenarska | książki (@spacerwsrodslow)

"Chwilowa anomalia" - moja opinia

Tomasz Michniewicz odwalił kawał dobrej roboty zbierając i porządkując wszystko, co przyszło nam przeżyć od przełomu lutego i marca zeszłego roku. Z archiwistyczną precyzją podąża krok za krokiem przez początkowy lęk, nadzieję, po zmęczenie, zniechęcenie i uleganie bzdurnym teoriom spiskowym. Pokazuje jak wiele się zmieniło, jak często sprzeczne i niespójne były kolejne posunięcia rządzących. Przypomina o braku wiedzy związanej z wirusem, którą musieliśmy uzupełnić. Informuje o tym, co mogło nam umknąć. Rozpatruje pandemię wszechstronnie, z wielu punktów. Pyta o najważniejsze kwestie instruktora psychologii, socjologa, politologa, dziennikarza naukowego, pracownika katedry Socjologii Cyfrowej, dyrektora stacji programowej radia, wykładowcę w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu, ekonomistę, członka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, filozofa i futurologa, pioniera ruchu prepperingu i klimatologa. 

Z wielką rzetelnością i ciekawością odmalowuje naszą przeszłość, teraźniejszość i prognozy na przyszłość. Jeśli chcecie zrozumieć, czym jest pandemia, co zmieniła w naszym świecie, jak wiele się wydarzyło, o czym być może nie wiecie, sięgnijcie po "Chwilową anomalię". Tomek Michniewicz przeprowadzi Was przez opisane zrozumiałym i dostępnym dla każdego językiem aspekty naszego tak zmienionego od roku świata. Pozwoli lepiej zrozumieć teraźniejszość i to co może się stać oraz mam nadzieję, uodporni Was na absurdy samozwańczych naukowców, antycovidowców i domorosłych ekspertów.

Tomasz Michniewicz, Chwilowa anomalia. O chorobach współistniejących naszego świata, wyd. Otwarte, Kraków 2020.