"Taniec pszczół i inne opowiadania o czasach wojny" - Recenzja

 

Strach, głód, walka o następny dzień życia. Z drugiej strony miłość, przyjaźń, odkrywanie we wrogu człowieka. Mieszające się ze sobą lęk i nadzieja, cierpienie i radość. II wojna światowa rzucająca się cieniem na życie całych narodów. W tym wszystkim pojedyncze historie zwykłych ludzi, którzy wprzęgnięci w trybiki machiny wojennej nie mieli wiele do powiedzenia.   

"Więcej ziemi, więcej polskich niewolników pracujących za ochłapy, więcej dóbr i pieniędzy. Jeśli mówi się jakiemuś społeczeństwu, że jest gorsze od innych, wtedy ludzie się buntują, ale wmówienie im, iż są najlepsi i najdoskonalsi, przychodzi zdecydowanie łatwiej. Zwłaszcza gdy prosto żyją i prosto myślą. Bo któż z nas nie lubi słuchać komplementów, wyróżniać się na tle innych? To przecież takie ludzkie. Ciągłe podkarmianie naszego wewnętrznego potworka, który szepcze nam, że powinniśmy być najlepsi. W czymkolwiek." Joanna Jax "Tajemnica Ingrid Langer- s. 294

Historia młodego Niemca wychowanego w duchu nazistowskim. Idealnie oddanego państwowej ideologii obywatela, który wkraczając w dorosłe życie zauważa rysy na nieomylnej dla niego nauce wodza. Opowieść o dwóch mężczyznach rywalizujących o względy zaprzyjaźnionej z nimi kobiety. Dzieje pewnego żołnierza uratowanego przez cyganów. Poszukiwanie prawdy o zdarzeniach związanych ze śmiercią bliskiej osoby. Przejmujące dzieje ludności w pewnej wiosce, które po latach w końcu wychodzą na jaw. Trudna i zaskakująca historia miłosna córki odtrąconej przez matkę. Poruszające losy młodej kobiety, która traci wszystko i w najmniej oczekiwanym momencie zostaje wplątana w sytuację, która odmienia jej pozbawioną nadziei codzienność. Jeden dzień, który zmienił życie dwuosobowej rodziny i splótł się z historią plutonu "Alicja". Zakazany związek między Polakiem a Niemką i tajemnica pewnej dziewczyny, która rozjaśniła życie prostego, doświadczonego wojną mężczyzny. Powojenne dzieje partyzantów i opowieść o dwóch obliczach miłości. W końcu zaś dzieło o żydowskiej baletnicy, która uratowana z getta musi walczyć o przetrwanie. 

Opowiemy wam o wojnie

Czytając "Taniec pszczół" miałam wrażenie, że pewne rzeczy nie ulegają zmianie, bez względu na to czy dzieją się w czasie wojny czy pokoju. Ludzie walczą o lepsze jutro, zmagają się z przeróżnymi problemami. Czasami tracą to, co dla nich najważniejsze i wydaje się, że nie potrafią zacząć żyć od nowa, aż do czasu, gdy los podsuwa im coś, co zupełnie odmienia ich codzienność. Miłość czasem porywa się na szaleńcze rzeczy, niekiedy jednak ludzie mylą ją z chęcią zagarnięcia człowieka. Wtedy najczęściej dochodzi do zdrad, tragedii, czynów, które ukryte w zakamarkach historii nie powinny ujrzeć światła dziennego. Uprzedzenia rosną i sprawiają, że w bliźnim nie widzimy człowieka a jedynie jego poglądy lub to, co narzuca mu społeczeństwo. Nieraz nie rozumiemy, dlaczego bliscy sprawiają nam ból. Nie znamy rodzinnych historii, a co dopiero dramatów. Żyjemy tu i teraz, podejmując decyzje, których konsekwencje przyjdzie nam ponosić. Tak było w czasie II wojny światowej, tak jest obecnie. Wówczas jednak było coś jeszcze. Heroiczna walka o wolność zarówno tę narodową jak i osobistą. 

Historie zawarte w opowiadaniach z czasu wojny nie są zbiorem podniosłych, patriotycznych opowieści. Stanowią raczej wgląd w codzienność konkretnych osób. Ukazują życie prostych ludzi i ich dylematy. Widzimy bohaterów, w których rzeczywistość wkradła się wojna. Jedni walczą o przetrwanie, starając się zadbać o byt rodzinny, inni angażują się w działalność Polskiego Państwa Podziemnego, kolejni uciekają przed zdolnymi do wszystkiego żołnierzami wroga, następni próbują przetrwać w niewoli. Co ich wszystkich łączy? Pragnienie przeżycia i miłość, która ma niejedno oblicze. Czasami zaskakuje, innym razem wywołuje niemal dylematy moralne, niekiedy prowadzi do czynów ostatecznych. Zawsze jednak rzutuje na przyszłość bohaterów poszczególnych historii. 

Siła opowiadań

Autorzy niektórych tekstów zamieszczonych w "Tańcu pszczół" mile mnie zaskoczyli. "Album" Maciej Siembiedy nie tylko porwał mnie wciągającą historią ze zwrotem akcji, ale urzekł stylem pisania. "Buty małej Renate" Zofii Mąkosy były bardzo poruszającym tekstem o dramatycznych wydarzeniach i dochodzeniu prawdy. W opowiadaniu "Człowiek jest silny" Agnieszka Olejnik po raz kolejny udowodniła, że doskonale potrafi oddać emocje bohaterów. Moją uwagę zwrócił również uwagę tekst Joanny Jax "Tajemnica Ingrid Langer". Autorka przedstawiła nie tylko świetnie napisaną, ale i wzruszającą historię miłosną i zachęciła mnie do sięgnięcia po inne jej książki. Na koniec chciałabym wspomnieć o dwóch opowiadaniach, które stanowią klamrę całej publikacji, mianowicie o "Wydmuszce" Marii Paszyńskiej oraz "Tańcu pszczół" Magdaleny Knedler. Obie pisarki mają doskonale opanowany język i wielką umiejętność do opisywania losów bohaterów. Tu jednak zwróciłam uwagę na wykreowanie postaci oddanego nazizmowi Niemca, który jednak nie zatracił człowieczeństwa i mimo wszystko wzbudził moją sympatię. "Taniec pszczół" zabrał mnie zaś do tak realnego świata, że niemal czułam, jakbym była obok bohaterki. Wszystkie jej emocje, napięcia, obojętność, lęk były tak wyczuwalne, że chylę czoła przed autorką.

View this post on Instagram

A post shared by Spacerwsrodslow (@spacerwsrodslow)

 

"Taniec pszczół" - moja opinia

Zbiory opowiadań wydają się publikacjami dla koneserów, tymczasem pozwalają odkryć różnorodność ujęcia tematu i warsztat wielu autorów. Niesłusznie wielu czytelników broni się przez takimi książkami. Krótka forma świadczy o kunszcie autora, który ma dużo mniej miejsca na zaciekawienie czytelnika, zaskarbienie sobie jego uwagi i pokazanie swoich autów. "Taniec pszczół" prezentuje różne oblicza wojny i miłości. Jest daleki od patetyzmu, za to bliski odbiorcy dzięki małym i większym problemom życiowym. Jak to zwykle w tomikach opowiadań bywa jedne teksty są lepsze, inne słabsze. Ważne jednak, że poruszają kwestie szarej codzienności i życia uczuciowego, które bez względu na czas potrafią być niezwykle skomplikowane. To poruszająca wyprawa do czasów młodości naszych dziadków. Myślę, że "Taniec pszczół" doskonale sprawdziłby się w szkole, gdyż dzięki niemu uczniowie łatwiej zrozumieliby życie zwykłych ludzi w latach okupacji. 

Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Książnica.

Agnieszka Janiszewska, Joanna Jax, Jolanta Maria Kaleta, Mirosława Kareta, Magda Knedler, Zofia Mąkosa, Agnieszka Olejnik, Maria Paszyńska, Maciej Siembieda, Magdalena Wala, Sabina Waszut, Taniec pszczół i inne opowiadania czasu wojny, wyd. Książnica, Poznań 2020.